Is een waterontharder slecht voor de gezondheid?

Het antwoord is eenvoudig: nee, het drinken van zacht water via een waterontharder is niet slecht voor uw gezondheid. We leggen u graag uit hoe het zit. 

Natrium, calcium en magnesium

De wetenschap heeft geen oorzakelijk verband kunnen leggen tussen waterhardheid en gezondheidsproblemen [6]. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bevestigt dat water dat is onthard op basis van ionenwisseling, geschikt is voor menselijke consumptie. Tijdens deze ionenwisseling worden de calcium- en magnesiumdeeltjes ingewisseld voor natriumdeeltjes. Wellicht vraagt u zich dan af of er een risico is op een teveel aan natrium, of een tekort aan calcium en magnesium.

Ook hierop is het antwoord nee. Voldoende inname van calcium en magnesium en het niet te veel innemen van natrium valt of staat met een gezond en evenwichtig voedingspatroon, niet met het drinken van water. Om via drinkwater aan uw aanbevolen dagelijkse hoeveelheid calcium en magnesium te komen, zou u elke dag ongeveer 27 liter water moeten drinken …

Het ontharden van drinkwater verhoogt het natriumgehalte van het water iets en verlaagt het calcium- en magnesiumgehalte een klein beetje, maar de verschillen in termen van gezondheid zijn erg klein ten opzichte van hard (kalkrijk) water. 

Hoe zit het precies?

Natrium
Bij het ontharden van water wordt er 8,5 milligram natrium per Duitse graad hardheid (dH) per liter toegevoegd aan het water. Bij het volledig ontharden van drinkwater van 8 dH* wordt er dus 8,5 x 8 = 68 milligram natrium per liter toegevoegd aan de bestaande hoeveelheid natrium in het drinkwater. In een recent rapport van Vitens over de kwaliteit van het drinkwater op pompstation Spannenburg [4] staat dat er bij een gemiddelde hardheid van 6,6 dH gemiddeld al 81,3 milligram natrium per liter drinkwater aanwezig is**. Bij een waterhardheid van 8 dH zal er dus al (81,3/6,6) x 8 = 98 milligram natrium aanwezig zijn in het water.

Uit recent onderzoek [2] blijkt dat mensen in Nederland gemiddeld niet meer dan 1 liter drinkwater per persoon per dag drinken (water, thee en koffie) [2]. Er wordt door zacht water dus zo'n 68 milligram natrium per dag aan de inname toegevoegd. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid natrium [3] is maximaal 2400 milligram, dus het ontkalken van drinkwater draagt voor ongeveer 4% bij aan de natriuminname. Het totale aandeel van volledig onthard water in de natriuminname is (98+68) x 2400 = 7% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. De overige 93% komt voor rekening van voeding, zelfs in een natriumarm dieet. 

Calcium en magnesium
Ook voor calcium en magnesium legt de WHO geen beperkingen op aan het ontkalken van water met een ionenwisselaar zoals de AquaCell. Door het eten van voldoende groente en fruit, zuivelproducten, volkorenbrood en vis, krijgt u dagelijks ruim voldoende calcium en magnesium binnen.

In het rapport van Vitens over de waterkwaliteit op pompstation Spannenburg [4] over de periode januari tot en met december 2015 is de gemiddelde hardheid van het geleverde water 6,6 dH. De gemiddelde hoeveelheid calcium per liter water lag op 31,1 milligram, de gemiddelde hoeveelheid magnesium op 9,98 milligram. Dit komt per Duitse graad hardheid neer op 30/6,6 = 4,5 milligram calcium per liter, en 9,97/6,6 = 1,5 milligram magnesium per liter.

Bij waterontharding via ionenwisseling wordt er in dit voorbeeld dus 4,5 milligram calcium en 1,5 magnesium per dH uit het drinkwater verwijderd.

Voor calcium geldt een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 1000 milligram [3]. 1 liter water van 8 dH* bevat ongeveer 8 x 4,5 = 36 milligram calcium**. Een plakje jong belegen 30 plus-kaas (30 gram) bevat 315 milligram calcium. Om aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid te voldoen, zou u dus 27 liter water per dag moeten drinken, of iets meer dan drie plakjes kaas kunnen eten. De bijdrage van drinkwater aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid calcium is in dit voorbeeld kleiner dan 4%.

Voor dezelfde waterhardheid van 8 dH telt 1 liter water 8 x 1,5 = 12 milligram magnesium**. Met een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 340 milligram voor mannen en 280 milligram voor vrouwen, bevat een enkel plakje kaas voldoende magnesium. Het alternatief zou voor zowel mannen als vrouwen het drinken van zo'n 25 tot 30 liter leidingwater zijn. Iedere dag. De bijdrage van drinkwater aan de inname van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid magnesium is in dit voorbeeld 4,3% voor vrouwen en 3,4% voor mannen.

Dit komt aardig overeen met gegevens van het RIVM [5]. Volgens dit instituut is 5% van het calcium en 3% van het magnesium in onze voeding afkomstig uit leidingwater. 

We hopen u met deze onderbouwing helder inzicht te hebben gegeven in het feit dat een waterontharder niet slecht is voor de gezondheid. Mocht u hierover meer willen lezen: onderaan de pagina vindt u een literatuurlijst over het onderwerp.

*) De gemiddelde waterhardheid in Nederland

**) Berekend aan de hand van de meetresultaten van Vitens, zie [4] hieronder. Deze kunnen licht verschillen per pompstation en in de tijd. De meetresultaten van Vitens wijken voor calcium en magnesium iets af van de gegevens van het RIVM (zie [5] hieronder), die voor vaststelling van het mineraalgehalte de hardheid van het water niet noemen en een exacte vergelijkende berekening dus niet mogelijk maken. De verschillen in het natriumgehalte zijn groter, maar gezien de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 2400 milligram is dit verschil nog steeds niet significant.

Literatuur 

[1] WHO. Hardness in Drinking-water: Background document for development of WHO Guidelines for Drinking-water Quality. Geraadpleegd op 03-10-2022, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44584/9789241548151_eng.pdf

[2] Katan, M (2015). Verarmd voedsel. Geraadpleegd op 18 januari 2015. http://www.mkatan.nl/columns-en-kranten/nrc-columns/515-verarmd-voedsel.html

[3] Voedingscentrum: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/mineralen.aspx

[4] Vitens: Vitens-Spannenburg-WZ06Pb.pdf

[5] Van Rossum, C.T.M., Heidi P. Fransen, Janneke Verkaik-Kloosterman, Elly J.M. Buurma-Rethans, Marga C. Ocké, 2011. Dutch National Food Consumption Survey 2007-2010 (No. 350050006/2011). 2010| Part 8-B Sources (NEVO-codes) of minerals | Version 2| 25/2255. RIVM National Institute for Public Health and the Environment.

[5] Tevens online te raadplegen via https://nevo-online.rivm.nl

[6] Leurs, L.J. et. al. (2010). Relationship between Tap Water Hardness, Magnesium en Calcium Concentration and Mortality due to Ischemic Heart Disease or Stroke in the Netherlands. Environmental Health Perspectives, 3, p. 414-420.